Podlasie historyczne a województwo podlaskie – dwie różne przestrzenie, jedna nazwa

Kiedy mówimy o Podlasiu, nie zawsze mamy na myśli to samo. Czasem chodzi o region historyczny, pełen wielokulturowych tradycji, dawnych stolic i nieprecyzyjnych granic. Innym razem mówimy o województwie podlaskim, czyli współczesnej jednostce administracyjnej powstałej w wyniku reformy w 1999 roku. Choć nazwy brzmią niemal identycznie, rzeczywistość, do której się odnoszą, bywa zupełnie inna.

Historyczne Podlasie rozciągało się daleko poza obszar obecnego województwa. Obejmowało nie tylko dzisiejsze południowe i wschodnie tereny regionu, ale także fragmenty Mazowsza oraz północnej Lubelszczyzny. Jego historyczną stolicą był Drohiczyn, niewielkie miasteczko położone nad Bugiem, które przez wieki pełniło funkcję centrum politycznego i administracyjnego tej ziemi. Podlasie było prawdziwym pograniczem kultur – spotykały się tu wpływy polskie, litewskie, ruskie, a także ślady dawnych Jaćwingów i Prusów. Ta mozaika etniczna i religijna sprawiała, że region miał unikalny charakter i stał się symbolem współistnienia wielu tradycji.

Z kolei województwo podlaskie, które znamy dziś, jest tworem stosunkowo młodym. Powstało w 1999 roku i łączy dawne województwa białostockie, łomżyńskie i część suwalskiego. Jego stolicą jest Białystok, dynamiczne miasto, które w przeszłości nie było związane z historycznym centrum Podlasia. Granice administracyjne obejmują nie tylko właściwe ziemie podlaskie, ale także Suwalszczyznę czy fragmenty Mazowsza, które z tradycyjnym Podlasiem niewiele miały wspólnego.

Dzięki temu województwo podlaskie stało się regionem niezwykle zróżnicowanym – zarówno przyrodniczo, jak i kulturowo. To tutaj znajdziemy największe w Polsce kompleksy chronionej natury, takie jak Białowieski, Wigierski czy Biebrzański Park Narodowy, które sprawiają, że obszar ten nazywany jest „zielonymi płucami Polski”. To także przestrzeń, gdzie obok siebie mieszkają Polacy, Białorusini, Litwini, Tatarzy czy Ukraińcy, a mozaika etniczna nadaje codzienności wyjątkowego kolorytu.